Ο όρος θερμοπληξία αφορά την υψηλή θερμοκρασία που μπορεί να ανεβάσει το σώμα σε περιόδους καύσωνα και χρήζει επείγουσας ιατρικής φροντίδας, αφού είναι μια κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη για την υγεία.

Σύνηθως πλήττονται από αυτήν τα άτομα της τρίτης ηλικίας, αλλά και οι εξασθενημένοι οργανισμοί, ενώ τα συμπτώματα πολύ συχνά μοιάζουν με εκείνα του εγκεφαλικού ή της καρδιακής προσβολής.

Για να αντιμετωπισθεί, απαιτείται άμεση δροσιά, ώστε να πέσει η υψηλή θερμοκρασία του σώματος. Μόλις η θερμοπληξία γίνει αντιληπτή στον ασθενή, θα πρέπει εκείνος να μεταφερθεί επειγόντως σε δροσερή τοποθεσία και να του ρίξουν άφθονες ποσότητες δροσερού νερού ή να του τοποθετήσουν κομπρέσες με κρύο νερό.

Ο λόγος που η θερμοπληξία εμφανίζεται σε κάποιον, είναι διότι μπλοκάρει η λειτουργία του "θερμοστάτη" του οργανισμού, που βρίσκεται στον εγκέφαλο. Έτσι, οι περιπτώσεις είναι δύο, είτε να πάθει υπερθερμία, είτε υποθερμία. Στην πρώτη περίπτωση, βασικό αίτιο είναι η παρατεταμένη έκθεση στον καυτό ήλιο. 

Επιπλέον, άλλα δυο φαινόμενα που συμβάλλουν στο αποτέλεσμα της θερμοπληξίας, είναι η υγρασία και η άπνοια. Αυτά τα δύο, παρεμποδίζουν την εφίδρωση του σώματος, μια διαδικασία που οδηγεί στην πτώση της θερμοκρασίας του. Μαζί με τη ζέστη λοιπόν, αποτελούν το χειρότερο τρίπτυχο.

Μετά τη δεκαετία του 1980, στα μέσα υιοθετήθηκε ο όρος του καύσωνα, ο οποίος αφορά θερμοκρασίες πάνω των 35 βαθμών. Κάθε φορά που ο καιρός προβλέπεται να έχει τόση ζέστη, τα μέσα αρχίζουν να προειδοποιούν τον κόσμο με σκοπό την αποφυγή της θερμοπληξίας, ενώ το Υπουργείο Υγείας θέτει σε ετοιμότητα το ΕΚΑΒ και εκδίδονται έκτακτες ανακοινώσεις για την προστασία του κοινού.

Πέραν από τους ηλικιωμένους, πρώτοι στην απειλή της θερμοπληξίας είναι και όσοι πάσχουν από υπέρταση, καρδιαγγειακά προβλήματα και διαβήτη.

Παράγοντες που χρήζουν προσοχή για την εμφάνιση θερμοπληξίας στους ανθρώπους:

• Ηλικία άνω των 65 ετών
• Καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος
• Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων
• Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών ορισμένων αντιαλλεργικών κ.λ.π.
• Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας
• Εξασθενημένα άτομα
• Υπέρβαρα άτομα
• Απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. σε μαραθώνιο)
• Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος

Ποια συμπτώματα θα έχει κάποιος σε περίπτωση θερμοπληξίας:

• Δυνατός πονοκέφαλος
• Ατονία
• Αίσθημα καταβολής δυνάμεων
• Τάση για λιποθυμία,
• Πτώση της αρτηριακής πίεσης,
• Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Έντονη εφίδρωση
• Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων
• Παράξενη συμπεριφορά
• Ψευδαισθήσεις
• Σύγχυση
• Διέγερση
• Αποπροσανατολισμός
• Ναυτία
• Εμετοί

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα είναι τα εξής:

• Πολύ υψηλός πυρετός (>39 βαθμούς Κελσίου)
• Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό, ερυθρό και ξηρό
• Εμετοί
• Διάρροιες
• Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Αν ο ασθενής δε λάβει έγκαιρα ιατρική φροντίδα, θα έχει τα εξής:

• Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος
• Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• Νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και πνευμονικό οίδημα
• Σπασμοί
• Απώλεια αισθήσεων και σε ακραίες περιπτώσεις
• Κώμα ακόμα και θάνατος

Το νούμερο ένα που πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση της θερμοπληξίας είναι να πέσει η θερμοκρασία του σώματος του ασθενή. Αυτός θα πρέπει να μεταφερθεί σε δροσερό και σκιερό μέρος, ενώ θα πρέπει να του κάνετε αέρα και να του βάλετε κομπρέσες με κρύο νερό.

Επιπλέον, τρίβοντας τα χέρια και τα πόδια του και παράλληλα βάζοντας πάγο στο λαιμό, την κοιλιακή περιοχή και τις μασχέλες του, η θερμοκρασία του σώματος του θε μειωθεί γρηγορότερα. 

Πάντως, σύμφωνα με τον δρ Gabe Mirkin του Ινστιτούτου Αθλητικής Ιατρικής, η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την πτώρη της θερμοκρασίας του σώματος του πάσχοντα από θερμοπληξία, είναι να τοποθετήσουν το σώμα του σε μπανιέρα με κρύο νερό.

Σε περίπτωση που υποψιαστείτε ότι κάποιος έχει πάθει θερμοπληξία, θα πρέπει να κάνετε τα εξής:

• Μεταφέρετε τον ασθενή, άμεσα, σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή αν είναι δυνατό σε αεριζόμενο χώρο.
• Τοποθετείτε τον ασθενή σε ύπτια θέση.
• Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα, για να αερίζεται το σώμα του,
• Αερίζετε τον ασθενή με ότι πρόχειρο μέσο διαθέτετε (βεντάλιες, χαρτόνια κ.α)
• Βρέχετε το πρόσωπο του, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα του με κρύο ή παγωμένο νερό.
• Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και το κεφάλι του.
• Τοποθετείτε, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια θερμότητας από το σώμα του
• Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38 βαθμούς Κελσίου. Αντιπυρετικά (π.χ., Acetaminophen, ασπιρίνη και άλλα στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα) δεν έχουν κανένα ρόλο στη θεραπεία της υπερθερμίας.
• Κάνετε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
• Αν είναι εφικτό, χορηγείτε άφθονα υγρά με μικρές ποσότητες αλατιού για να αναπληρώσει αυτά που έχασε ο οργανισμός του εξαιτίας της μεγάλης εφίδρωσης.
• Σε περιπτώσεις σπασμών προστατέψετε τον από πιθανό αυτοτραυματισμό, χωρίς ωστόσο να τοποθετήσετε κάτι στο στόμα του και να του δώσετε υγρά.
• Σε περίπτωση εμετού σιγουρευτείτε ότι η αεροφόρος οδός παραμένει ανοιχτή γυρίζοντας τον στο πλάι.
• Καλείτε το ΕΚΑΒ για την μεταφορά του σε νοσοκομείο και περαιτέρω αντιμετώπιση. Ο θερμόπληκτος πολλές φορές χρειάζεται νοσηλεία σε εντατική μονάδα. Η έγκαιρη παρέμβαση ελαττώνει την θνητότητα.