Χωρίς να μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι μέχρι στιγμής η επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν, τόσο στο Προεδρικό Μέγαρο όσο και στο Μαξίμου, έχει εξελιχθεί κατά το αναμενόμενο και σύμφωνα με τη διπλωματική προετοιμασία των δύο μερών, η ελληνική πλευρά έδειξε να είναι σε θέση να διαχειριστεί τις προκλήσεις της τουρκικής πλευράς καθώς ο Έλληνας πρωθυπουργός απέκρουσε τα περί ανάγκης «επικαιροποίησης» της Συνθήκης της Λωζάννης και τις επίμονες αναφορές στη μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης και το θέμα της μουφτείας στα οποία επικέντρωσε ο Τούρκος Πρόεδρος, όπως και στο θέμα της έκδοσης των 8 Τούρκων στρατιωτικών που κατηγορούνται για το πραξικόπημα της 16ης Ιουλίου 2016.

Από την άλλη ο Αλέξης Τσίπρας εστίασε στο προσφυγικό, τις τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, όπου όπως είπε ζήτησε να τερματιστούν, αλλά και το Κυπριακό, ενώ ήταν ο μόνος εκ των δύο ηγετών που ανέφερε την επανέναρξη διερευνητικών επαφών για την υφαλοκρηπίδα.

Το έντονο κλίμα αποτυπώθηκε στην λεκτική ανταλλαγή αιχμών Τσίπρα – Ερντογάν στο πλαίσιο των κοινών τους δηλώσεων μετά τις κατ’ ιδίαν συνομιλίες που κράτησαν δύο ώρες και κάτι. Σε γενικές γραμμές, πέρα από το κλίμα λεκτικής έντασης, αυτό που μπορεί να πει κανείς ότι μένει μετά τις δημόσιες δηλώσεις, είναι ότι καταγράφηκαν ανοιχτά οι διαφωνίες, ενδεχομένως και με ύφος ή φρασεολογία που δε συνηθίζεται δημόσια, αλλά πίσω από τις κλειστές πόρτες.

Το μοναδικό σημείο επαφής εντοπίζεται στα θέματα οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας με τον Ταγίπ Ερντογάν να αναφέρετε στην ακτοπλοϊκή σύνδεση Σμύρνης – Θεσσαλονίκης και τη σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης και τον Αλέξη Τσίπρα να αναφέρει ότι η επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη μπορεί να συμπαρασύρει και τους δύο λαούς.

Επίσης, στο θέμα της αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ από τις ΗΠΑ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και οι δύο ηγέτες τήρησαν επικριτική στάση με τον Ενρτογάν να αναφέρει ότι «κανείς δεν χειροκροτεί αυτή την απόφαση» και τον Αλέξη Τσίπρα να υπογραμμίζει ότι δε συμβάλει στην ειρηνευτική διαδικασία στην περιοχή.

Πιο αναλυτικά, ως προς τα θέματα που έθεσε η κάθε πλευρά:

Κυπριακό

Ο Τούρκος Πρόεδρος ουσιαστικά επέρριψε τις ευθύνες για την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά (όπως και παλιότερα στο Νταβός) στην ελληνική και ελληνοκυπριακή πλευρά που όπως είπε υπαναχώρησαν τελευταία στιγμή και έκανε λόγο για θέματα - υπεκφυγές που τίθενται από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Στην προσπάθεια αυτή του Ερντογάν ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε ότι μπορεί να συζητάμε για χαμένες ευκαιρίες, αλλά το Κυπριακό παραμένει ανοιχτό διότι πρόκειται για ζήτημα παράνομης εισβολής και κατοχής στο βόρειο τμήμα του νησιού. Αιχμή που ουσιαστικά έμεινε αναπάντητη από τον Τούρκο Πρόεδρο.

Αιγαίο

Ο Αλέξης Τσίπρας ανέφερε ότι έθεσε το ζήτημα της τουρκικής παραβατικότητας στον αέρα και στη θάλασσα καλώντας αυτή να τερματιστεί , ενώ σημείωσε πως δεν είναι δυνατό εν έτει 2017 να επικρέμαται πάνω από τις δύο χώρες το θέμα του casus belli. Ο Ταγίπ Ερντογάν αναγνώρισε ότι είναι δισεπίλυτο ζήτημα, αλλά εμφανίστηκε αισιόδοξος, χωρίς ωστόσο να απαντά επί της ουσίας.

Προσφυγικό

Ο Αλέξης Τσίπρας επισήμανε ότι πρέπει να συνεχιστεί η εφαρμογή μιας δύσκολης κατά τα λοιπά συμφωνίας όπως είναι η Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας, η οποία έχει περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές και βεβαίως και τους θανάτους στο Αιγαίο, ενώ τόνισε ότι και οι δύο χώρες είναι «παθόντες» αφού και οι δύο σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος μιας παγκόσμιας κρίσης, της μεγαλύτερης μετακίνησης πληθυσμών μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάντως ο Τούρκος Πρόεδρος εστίασε στο οικονομικό ζήτημα, λέγοντας ότι η Τουρκία έχει καταβάλλει από τον προϋπολογισμό της 30 δις δολάρια, για τα 3 εκατομμύρια προσφύγων που φιλοξενεί στο έδαφός της ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση της έχει καταβάλει μόνο 850 εκ. ευρώ από τα 3 + 3 εκ. ευρώ για τα οποία είχε δεσμευτεί.

Έκδοση των «8»

Ο Ταγίπ Ερντογάν στην αρχική του τοποθέτηση μπήκε γρήγορα στο «ψητό» καθώς μετά από μια σύντομη αναφορά στην οικονομική και τουριστική συνεργασία, αναφέρθηκε στο θέμα των τούρκων στρατιωτικών που εμπλέκονται στο πραξικόπημα της 16Ιουλίου του 2016 και κρατούνται στην Ελλάδα. Ζήτησε την έκδοσή τους και είπε ότι αυτό είναι εφικτό διότι η Τουρκία έχει καταργήσει τη θανατική πηγή, ενώ είναι μια χώρα που δεν γίνονται βασανιστήρια. Σε αντίθεση πάντως με τις χθεσινές του αιχμές στον ΣΚΑΙ για την Ελληνική Δικαιοσύνη, στο Μαξίμου απλώς κάλεσε την ελληνική Δικαιοσύνη να εισακούσει αυτή την έκκληση. Είχε ωστόσο προηγηθεί η αναφορά Τσίπρα στο κράτος Δικαίου και τη διάκριση ων εξουσιών καθώς και για τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης που είναι απολύτως σεβαστές. Επανερχόμενος, μετά από την ερώτηση τουρκου δημοσιογράφου που ρωτούσε τι θα πράξει η Ελλάδα, ο έλληνας πρωθυπουργός εμφανίστηκε να κλείνει το θέμα λέγοντας πως το θέμα το χειρίζεται η Δικαιοσύνη , η Ελλάδα στηρίζει δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις και επόμενες δεν έχει ανοιχτές τις πόρτες της σε πραξικοπηματίες, και πως θα διασφαλιστεί μια δίκαιη δίκη για τους «8».

Θράκη – Μειονότητα – Συνθήκη Λωζάννης

Ο Αλέξης Τσίπρας στην εισαγωγή της δήλωσής του σημείωσε πως η ελληνική πλευρά γνωρίζει πολύ καλά τα θέματα που χωρίζουν τις δυο χώρες αλλά με δεδομένο ότι διανύουμε μια περίοδο έντασης στην ευρύτερη περιοχή στόχος της ελληνικής πλευράς είναι να ενισχυθεί η επικοινωνία των δύο πλευρών στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού στο Διεθνές Δίκαιο και τη Συνθήκη της Λωζάννης.

Στη δική του τοποθέτηση ο Τούρκος Πρόεδρος, αφού έβαλε το θέμα της έκδοσης των 8, πέρασε στο θέμα της Συνθήκης που όπως είπε το τελευταίο διάστημα συζητείται η αναδιαμόρφωσή της και προέτρεψε την Ελλάδα, να μην βλέπει σε αυτή μόνο το θέμα του Αιγαίου (και των συνόρων) – εξάλλου είπε την έχουν υπογράψει 11 χώρες, ανάμεσά τους και η Ιαπωνία (σ.σ. πολύ μακριά για να τίθεται θέμα συνόρων, υπονόησε) - αλλά και το μειονοτικό στη Δυτική Θράκη.

Πάντως στο σημείο αυτό φάνηκε να προχωρά σε μια αναδίπλωση καθώς πέρα από το αίτημα να αναγνωριστεί τουρκική μειονότητα, έκανε λόγο και για πομάκικη και ρομά μουσουλμανική μειονότητα. Περαιτέρω, ο Τούρκος πρόεδρος αφενός έθεσε θέμα βιοτικού επιπέδου της μουσουλμανικής μειονότητας της οποίας όπως είπε το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό των υπόλοιπων ελλήνων, υπάρχει είπε οικονομικό χάσμα, αφετέρου συνέδεσε το θέμα της Συνθήκης της Λωζάννης με το θέμα της εκλογής Μουφτήδων αντί του διορισμού τους από το ελληνικό κράτος.

Στο πρώτο έλαβε την απάντηση Τσίπρα ότι πρόκειται για ζήτημα εσωτερικής πολιτικής και το θέμα του βιοτικού επιπέδου ελλήνων πολιτών δεν είναι ζήτημα διαπραγμάτευσης μεταξύ δύο χωρών, η ελληνική κυβέρνηση μεριμνά ούτως ή άλλως επειδή πρέπει και όχι επειδή της ζητείται. «Είναι δική μας υπόθεση» ανέφερε.

Επίσης στις αναφορές Ερντογάν περί του σεβασμού στις θρησκευτικές ελευθερίες και στη λειτουργία Τζαμιού στην Αθήνα, ο πρωθυπουργός απάντησε ότι Τζαμιά λειτουργούν σε διάφορες περιοχές της χώρας, ότι η Ελλάδα σέβεται τις θρησκευτικές ελευθερίες αλλά δεν σκέφτηκε ποτέ να πραγματοποιήσει ορθόδοξη λειτουργία στο Φετιγέ Τζαμί στην Πλάκα, όπως αντιθέτως έγινε στην Αγιά Σοφιά εσχάτως. Κάτι στο οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν απέφυγε να απαντήσει, όπως δεν απάντησε και στο ερώτημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου, γιατί εφόσον η Τουρκία λέει ότι σέβεται τις θρησκευτικές ελευθερίες, δεν επαναλειτουργεί η Θεολογική Σχολή της Χάλκης.

Πάντως σε ό,τι αφορά την εκλογή μουφτή τελικώς αναγνώρισε ότι είναι θέμα εσωτερικό. Το ζήτημα του μουφτή είπε είναι σοβαρή πληγή αλλά πιστεύω πως ο έλληνας πρωθυπουργός θα μεριμνήσει. Είναι σαφώς εσωτερικό θέμα, αλλά εφόσον μας επιτρέπεται να πούμε την άποψή μας διατυπώνουμε την παράκλησή μας. Το ζήτημα των θρησκειών, κατέληξε, μπορεί να επιλυθεί από τεχνική άποψη μεταξύ των υπουργείων.