«Δεν τιμάς τα παντελόνια που φοράς», «εγώ είμαι παντελονάτος άντρας», και πόσες άλλες παρόμοιες εκφράσεις έχουμε ακούσει; Άπειρες. Είναι απόρροια των περασμένων χρόνων όπου το παντελόνι ήταν αποκλειστικό αντρικό ρούχο. Για μια γυναίκα η επιλογή του παντελονιού ήταν συνυφασμένη με την απρέπεια.

Για πάρα πολλά χρόνια στον Δυτικό κόσμο οι γυναίκες φορούσαν αποκλειστικά φορέματα ή φούστες ενώ οι άντρες παντελόνια. Πλέον όμως αν έλεγες σε μια γυναίκα να μην βάλει παντελόνι θα σε κοίταγε σαν να είσαι από άλλο πλανήτη. Το παντελόνι είναι εξίσου «γυναικείο ένδυμα» όσο και μία φούστα. Ο δρόμος για να γίνει αυτό ήταν πολύ μακρύς και ήρθε ταυτόχρονα με τη γυναικεία χειραφέτηση και μετά από πολλές επαναστάσεις.

Η ιστορία γυναικείου παντελονιού ξεκινά γύρω στα 1850

«Χρειάστηκε να φτάσει ο 19os αιώνας και το κίνημα για την προσωπική υγιεινή για να δημιουργηθούν οι βερμούδες και τα γυναικεία εσώρουχα –οι γνωστές κιλότες. Πριν από την εποχή εκείνη οι γυναίκες δεν φορούσαν τίποτα κάτω από τα φορέματά τους» επισημαίνει η ιστορικός για θέματα γυναικών Mathilde Dubesset.

Δεν λείπουν βέβαια οι γυναίκες εκείνες που, αδιαφορώντας για τους περιορισμούς της εποχής τους, φόρεσαν παντελόνι σοκάροντας την κοινωνία της εποχής. Η πιο γνωστή εξ αυτών είναι η συγγραφέας George Sand, η οποία φορούσε συχνά παντελόνι. «Δεν φορούσε παντελόνι μόνο για πρακτικούς λόγους: στην πραγματικότητα ήθελε να την περνούν για άντρα» εξηγεί η Dubesset.

Δεν ήταν, όμως, η μόνη που το τόλμησε. «Το παντελόνι φοριόταν συχνά από γυναίκες οι οποίες αψηφούσαν τη σχετική απαγόρευση, ή την αγνοούσαν. Ο λόγος για εργάτριες, χωριάτισσες, περιπετειώδεις, συγγραφείς, καλλιτέχνιδες, μαχήτριες, επαναστάτιδες...» αναφέρει η Christine Bard, επίσης ιστορικός.

Την περίοδο 1892-1902, αναφέρει το γαλλικό πρακτορείο AFP, πολλές τοπικές αρχές χαλάρωσαν λίγο την απαγόρευση: οι γυναίκες μπορούσαν να καλύπτουν τα πόδια τους, αλλά υπό όρους. Μόνο, δηλαδή, αν οδηγούσαν ποδήλατο ή επέβαιναν σε άλογο.

Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος όρισε του ρου των παντελονιών

Αν και όπως αναφέραμε κάποιες γυναίκες φορούσαν παντελόνια και πριν το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, συνήθως τα κάλυπταν με φούστες. Ο λόγος που είναι καλυμμένα βρίσκεται στο γεγονός ότι και μόνο η λέξη «παντελόνι» ήταν συνυφασμένη με την απρέπεια.

Μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα, τα παντελόνια γίνονται αποδεκτά σαν γυναικείο ένδυμα. Οι μόνες γυναίκες την εποχή εκείνη που φορούν μεταποιημένα ανδρικά παντελόνια είναι οι αεροπόροι και οι γυναίκες που εργάζονται σε ορυχεία, αποκλειστικά σαν στολή εργασίας.

Οι υπόλοιπες συνεχίζουν να καλύπτουν τα παντελόνια με φούστες, μέχρι τη στιγμή που η Coco Chanel σχεδίασε και φόρεσε παντελόνια. Οι Marlen Dedrich και Kathryn Hepburn φωτογραφίζονται με τα γυναικεία φορέματα και τα «επιβάλλουν» ως γυναικείο και αποδεκτό ένδυμα, επηρεάζοντας όλο το δυτικό κόσμο.

Τότε οι γυναίκες που εργάζονται στα εργοστάσια ή στα χωράφια ξεκινούν να φορούν παντελόνι και να μην το καλύπτουν πια με φούστα.

Παντελόνια μεν, διαφορετικά δε

Από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι την δεκαετία του 1940 τα ανδρικά παντελόνια δεν έχουν νούμερα. Είναι όλα ένα μέγεθος και συγκρατούνται με τιράντες ή ζώνες. Όπως είναι φυσικό, είναι πάρα πολύ φαρδιά για τις περισσότερες.

Με το τέλος του πολέμου τα παντελόνια έχουν πια καθιερωθεί σαν ένδυμα αποδεκτό για εξωτερικές εργασίες ή για την ενασχόληση των γυναικών με διάφορα σπορ ή άλλες υπαίθριες δραστηριότητες.

Το Καλοκαίρι του 1944, οι πωλήσεις των παντελονιών για γυναίκες πενταπλασιάστηκαν σε σχέση με την περασμένη χρονιά ενώ, μέχρι την δεκαετία του 1960, σχεδιαστές όπως ο Andre Courreges έφεραν στην πασαρέλα τα μακριά παντελόνια, τα οποία οδήγησαν στην εποχή του θρυλικού Smoking του Yves Saint Laurent, αλλά και των jeans, συμβάλλοντας καθοριστικά στο τέλος της απαγόρευσης προς τις γυναίκες να φοράνε παντελόνια σε σχολεία, χώρους εργασίας και καλά εστιατόρια.

Η δεκαετία ορόσημο του 1950

Η δεκαετία του ’50 χαρακτηρίζεται από πολλές καινοτομίες στον χώρο του casual ντυσίματος και στον σχεδιασμό των γυναικείων ρούχων. Είναι η δεκαετία που τα παντελόνια καθιερώνονται σαν το casual ντύσιμο ανδρών και γυναικών ανεξαιρέτως.

Το 1948 η σχεδιάστρια μόδας Sonja de Lennard, σχεδιάζει τα πρώτα παντελόνια κάπρι (Capris). Το 1955 ο James Dean παίζει τον «Επαναστάτη χωρίς αιτία» φορώντας τζιν. Από τότε τα τζιν παντελόνια γίνονται σύμβολο επανάστασης και όλοι οι έφηβοι της εποχής ακολουθούν την τάση denim. Είναι η εποχή που ο Levi Strauss ξεκινά να πουλά τα παντελόνια του σε ολόκληρη την Αμερική.

Τα παντελόνια στη σύγχρονη ιστορία

Η δεκαετία του’60 αποτελεί μια περίοδο όπου συντελούνται μεγάλες κοινωνικές αλλαγές κι αυτό –όπως είναι φυσικό- αντικατοπτρίζεται και στην μόδα. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας, οι συντηρητικές τάσεις κυριαρχούν στη μόδα. Οι γυναίκες σπάνια φορούν παντελόνια και μόνο σε εξαιρετικά casual περιστάσεις. Τα παντελόνια δεν φοριούνται ποτέ από γυναίκες στο σχολείο ή στην δουλειά.

Το δεύτερο μισό της δεκαετίας η Αμερική συγκλονίζεται από τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τον φλογερό Martin Luther King και την δολοφονία του Kennedy.  Η κοινωνία επαναστατεί, οι hippies μπαίνουν στο προσκήνιο και η μόδα ακολουθώντας τις κοινωνικές τάσεις, επαναστατεί κι αυτή. Τα παντελόνια καμπάνες γίνονται το σήμα κατατεθέν της δεκαετίας. Τα φορούν άνδρες και γυναίκες. Φτιαγμένα από τζιν ή έντονα εμπριμέ, φαρδαίνουν πολύ από το γόνατο και κάτω, παίρνοντας σχήμα καμπάνας.

Την εμφάνισή τους κάνουν και τα καυτά σορτς που φορούν οι γυναίκες και είναι φτιαγμένα από υφάσματα σε έντονα χρώματα και εμπριμέ.

Τα παντελόνια στη νέα χιλιετία

Η νέα χιλιετηρίδα βρίσκει τα παντελόνια να βρίσκονται στην κορυφή των στιλιστικών επιλογών κάθε γυναίκας. Πλήρως αποδεκτά εδώ και χρόνια, αποτελούν το κατ’ εξοχήν ντύσιμο για επαγγελματικές εμφανίσεις. Τα γυναικεία κοστούμια είναι πια κοινός τόπος.

Η σημαντικότερη αλλαγή που επιτελείται σ’ αυτή τη δεκαετία δεν έχει να κάνει τόσο με το στιλ των παντελονιών, που είναι πια ένας συνδυασμός όλων των τάσεων των προηγούμενων δεκαετιών, αλλά με το χρώμα και τα σχέδια.

Τα παντελόνια πλέον αποτελούν ένα ένδυμα και τίποτα παραπάνω, δεν προσδίδουν ούτε αφαιρούν κάτι από αυτόν που τα φοράει. Ο κόσμος κατάφερε αποτελεσματικά να εξαλείψει μια έμφυλη διάκριση. Ας μην μας γυρνάνε λοιπόν αυτές οι παλιακές εκφράσεις στο χτες.