Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συνεχίζει να βρίσκεται στην προπαρασκευαστική φάση του ψηφιακού ευρώ με σκοπό «να να το καταστήσει όσο το δυνατόν πιο κοντά στα μετρητά από άποψη προστασίας της ιδιωτικής ζωής, ασφάλειας και προσβασιμότητας».

Παρά τις διαβεβαιώσεις όμως αρκετοί ενδιαφερόμενοι φορείς εξακολουθούν να ανησυχούν για τον σχεδιασμό και την αναγκαιότητά του.

Χαρακτηριστικά τα όσα δήλωσε τον Μάρτιο του 2024 ο Γερμανός ευρωβουλευτής Patrick Breyer που προειδοποίησε: «Αυτός ο πόλεμος της ΕΕ κατά των μετρητών θα έχει δυσάρεστες επιπτώσεις! Για χιλιάδες χρόνια, οι κοινωνίες σε όλο τον κόσμο ζούσαν με μετρητά που προστατεύουν την ιδιωτική ζωή. Με τη σταδιακή κατάργηση των μετρητών, υπάρχει η απειλή των αρνητικών επιτοκίων και ο κίνδυνος οι τράπεζες να διακόψουν την προσφορά χρήματος ανά πάσα στιγμή. Η εξάρτηση από τις τράπεζες αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό. Αυτού του είδους η οικονομική στέρηση των δικαιωμάτων πρέπει να σταματήσει».

Τα τελευταία χρόνια, και ιδίως μετά την πανδημία COVID-19, οι ψηφιακές πληρωμές και οι ηλεκτρονικές αγορές έχουν αυξηθεί στη ζώνη του ευρώ, ενώ τα μετρητά έχουν μειωθεί ως συνολικό μερίδιο των πληρωμών από 72% σε 59% μεταξύ 2019 και 2022 και ο αριθμός των τραπεζογραμματίων σε κυκλοφορία μειώθηκε για πρώτη φορά πέρυσι.

Ακολουθώντας αυτή την τάση, τον Οκτώβριο του 2021 η ΕΚΤ ξεκίνησε μια φάση μελέτης σχετικά με τη δυνατότητα έκδοσης του δικού της ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας (CBDC), του ψηφιακού ευρώ, ώστε να παρέχει μια πρόσθετη μορφή δημόσιου χρήματος στη ζώνη του ευρώ.

Τον Ιούνιο του 2023, η Επιτροπή της ΕΕ πρότεινε το νομικό πλαίσιο που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο στην ΕΚΤ για να κάνει πραγματικότητα το σχέδιο του ψηφιακού ευρώ - και τώρα εναπόκειται στους Ευρωπαίους νομοθέτες να το οριστικοποιήσουν.

Η «βιασύνη» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μεταβούν οι Ευρωπαίοι πολίτες σε ηλεκτρονικές αγορές, αντιμετωπίζεται από κάποιους ως μια προσπάθεια να καταργηθούν στην πράξη τα μετρητά, ειδικά όταν συνδυάζεται με τους ολοένα και αυστηρότερους νόμους για τη χρήση τους, στο όνομα συνήθως της καταπολέμησης του μαύρου χρήματος, όπως αυτός που πέρασε στις αρχές του έτους και που ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων.

Με κάποιους να σημειώνουν ότι η ΕΕ επιχειρεί επί της ουσίας να «απαγορεύσει» τα μετρητά στην Γηραιά Ήπειρο και την πλήρη αντικατάστασή τους από το ψηφιακό ευρώ ή ακόμη και άλλα ψηφιακά νομίσματα.

Η κατάργηση τραπεζών και ΑΤΜ στρώνει τον δρόμο για την κατάργηση των μετρητών

Σύμφωνα με το Euronews οι σκανδιναβικές χώρες πρωτοπορούν στην υιοθέτηση ενός μέλλοντος χωρίς συναλλαγές με μετρητά, ενώ χώρες όπως η Αρμενία, η Γεωργία και η Γερμανία υστερούν.

Οι σκανδιναβικές χώρες της Ευρώπης πάνε πολύ πιο γρήγορα προς ένα μέλλον όπου τα μετρητά δε θα χρησιμοποιούνται πλέον στις συναλλαγές από ό,τι η υπόλοιπη Ευρώπη, σύμφωνα με νέα ανάλυση.

Ένας νορβηγικός ιστότοπος οικονομικών πληροφοριών, συγκέντρωσε στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα, τη Eurostat και άλλες τράπεζες δεδομένων που είναι διαθέσιμες στο κοινό για να εξετάσει πόσο προσαρμοσμένη ήταν κάθε ευρωπαϊκή χώρα στο να αφήσει τους ανθρώπους να πληρώνουν χωρίς μετρητά.

Αξιολόγησαν τον αριθμό των διαθέσιμων ΑΤΜ και τερματικών πληρωμών ανά 100.000 κατοίκους, το όριο που μπορούσαν να ξοδέψουν οι κάτοχοι καρτών κατά τις ανέπαφες αγορές και τον αριθμό των ατόμων που κάνουν ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές.

Λιγότερα ΑΤΜ σημαίνει ότι στην χώρα υπάρχουν λιγότερα μετρητά και ένας μεγαλύτερος αριθμός τερματικών πληρωμών σημαίνει ότι υπάρχει "μεγαλύτερη υποδομή" για ηλεκτρονικές μεταφορές.

Η ανάλυσή τους έδειξε ότι η Νορβηγία είναι η πιο προετοιμασμένη για ένα μέλλον χωρίς μετρητά: έχει έναν από τους χαμηλότερους αριθμούς ΑΤΜ και περίπου το 96% του πληθυσμού κάνει ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές, σύμφωνα με την ανάλυση. Η Φινλανδία και η Δανία έρχονται δεύτερες και τρίτες στην ανάλυση, επειδή διαθέτουν περισσότερα ΑΤΜ από τη Νορβηγία και ελαφρώς λιγότερα τερματικά πληρωμών, αλλά περίπου το ίδιο ποσοστό ανθρώπων που χρησιμοποιούν την ηλεκτρονική τραπεζική.
Οι Κάτω Χώρες, η Σουηδία, η Ισλανδία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Κύπρος και η Ελβετία συμπληρώνουν την πρώτη δεκάδα της ανάλυσης.

Και στην Ελλάδα προτιμούν το πλαστικό χρήμα

Έτερη πανευρωπαϊκή έρευνα, αποκαλύπτει ότι και στην Ελλάδα οι πολίτες προτιμούν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές αντί των μετρητών.

Το 91% των Ελλήνων καταναλωτών χρησιμοποίησε κάρτες κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών έναντι ποσοστού 86% που επέλεξε τα μετρητά. Επίσης, το 67% των Ελλήνων καταναλωτών προτιμά να πληρώνει με κάρτα σε ένα εμπορικό κατάστημα, ακόμα και αν έχει επίσης τη δυνατότητα να πληρώσει με μετρητά.

Το 38% των Ελλήνων καταναλωτών θα προτιμούσε επίσης να χρησιμοποιεί μετρητά (προπληρωμή ή πληρωμή κατά την παράδοση) και το 23% προπληρωμένες κάρτες/ κουπόνια για τις ηλεκτρονικές αγορές του (ποσοστά κατά 16% και 14% υψηλότερα, αντίστοιχα, από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο).

Συνολικά, το 68% των Ελλήνων καταναλωτών εμπιστεύεται τις κάρτες περισσότερο από άλλες μεθόδους πληρωμών. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 77% για τους Έλληνες καταναλωτές που ταξιδεύουν σε χώρες του εξωτερικού. Όταν διενεργεί ψηφιακές πληρωμές σε φυσικό σημείο πώλησης, το 66% των καταναλωτών δηλώνει ότι προτιμά τις συναλλαγές με φυσική παρουσία κάρτας, ενώ το 29% προτιμά τις πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου.

Το 50% των Ελλήνων καταναλωτών θεωρεί ότι η απάτη αποτελεί βασικό παράγοντα ανησυχίας στις περιπτώσεις τραπεζικής μεταφοράς χρημάτων σε πραγματικό χρόνο/άμεσων πληρωμών.

Πάνω από το 40% ανησυχεί ότι δε θα λάβει επιστροφή χρημάτων σε περίπτωση σφαλμάτων που σχετίζονται με το ποσό ή με τον αποδέκτη, με λανθασμένα ή κατεστραμμένα είδη.